Matt Simmons, R.I.P.

Afgelopen zondag, 8 augustus 2010, overleed plotseling, 67 jaar oud, energy investment banker en voorzitter van ASPO-USA, Matt Simmons, schrijver van Twilight in the Desert over de oorzaken en gevolgen van peak oil. Hij waarschuwde jarenlang voor het gevaar van het ontbreken van harde gegevens over de wereld oliereserves en stelde dat die aanzienlijk kleiner moesten zijn, dan bij ramingen doorgaans wordt aangenomen op grond van de oncontroleerbare en politiek geladen opgaven van producerende landen.
In juni nog haalde hij de wereldpers met zijn verklaring, dat er bij de oil spill in de Golf van Mexico veel meer olie in zee terechtkwam, dan BP wilde toegeven en dat de enige manier om er definitief een eind aan te maken bestond in het laten exploderen van een nucleaire lading in het boorgat om de zeebodem boven de bron te verglazen en zo de gusher te verzegelen. In die mening en aanpak stond hij echter alleen.
Gail Tverberg van The Oil Drum geeft op TOD een beknopt overzicht van Matts persoon en zijn betekenis voor de Peak Oil gemeenschap.

Matt was ervan overtuigd dat de olieprijs door een explosief stijgende vraag (China, India) maar één kant op kon, omhoog. Vijf jaar geleden wedde hij om US$10,000 met een columnist van de NYT, dat er in 2010 US$200 per vat betaald zou worden, maar daarin kreeg hij geen gelijk. In 2008 zagen we een - voorlopige - top van US$147 and change, daarna een terugval naar ca. US$34 en dit jaar klom de prijs naar US$86 om juist deze week terug te zakken naar zo'n US$75. Als reden daarvoor geven deskundigen aan dat de vraag naar olie de komende tijd verder zal dalen door een double dip van de wereldeconomie.

Dat is ook sinds vorig jaar de overheersende mening op TOD. De economie en het financiële systeem staan in directe relatie tot de beschikbaarheid van goedkope energie. Als de olieprijs grofweg boven de US$80 uitstijgt - of 5,5%+ van het BNP bedraagt, neemt de economische activiteit af en raakt het financiële systeem in ademnood, doordat de rente op schulden niet meer kan worden betaald en schulden zelf niet meer kunnen worden geherfinancierd. Banken worden opgezadeld met niet-presterende leningen en moeten een deel daarvan afschrijven. Doordat de omvang van alle schulden tezamen gigantisch is en de situatie gecompliceerd wordt door honderden biljoenen aan derivatives, ontstaat een domino-effect, waardoor een aantal banken en bedrijven omvalt en de geldhoeveelheid - het uitstaande krediet = schuld - krimpt. Dat is een 'deflatoir' proces.
Niemand die deze samenhang eerder inzag - al in 1998 - dan Colin Campbell, de oprichter van ASPO, hier in een clip uit 2005.

Om het gevaar van een totale melt-down van het financiële systeem te bezweren, schoten bijna overal ter wereld de centrale banken en overheden toe met leningen en garantstellingen om de geldstroom en de wereldhandel draaiende te houden. Het gevolg is, dat daardoor - aan de vooravond van een tweede krediet- of schuldencrisis - nu ook de overheden zelf diep in de schuld zitten, terwijl de banken de gevolgen van de eerdere klap nog lang niet te boven zijn.

De hoge overheidsschulden en de daaruit voortvloeiende bezuinigingsdrift, hebben hun weerslag op nationale economieën en daarmee op de wereldeconomie. De wereldhandel neemt af, de vraag naar grondstoffen en goederen daalt, evenals de belastingopbrengsten en de werkloosheid loopt op. Het feit dat mensen over minder geld beschikken en minder geneigd zijn tot lenen en het doen van grote uitgaven [huizen, verbouwingen, nieuwe auto's] versterkt de neergaande spiraal nog.

Onder deze deflatoire omstandigheden valt de olieprijs terug tot ver onder de kritische grens. Net als in 2009 gebeurde, worden de investeringen in alternatieve energie en de exploratie van nieuwe olie- en gasbronnen door gebrek aan geld - d.w.z. krediet - weer op de spaarbrander gezet. Bij een lage olieprijs lonen deze activiteiten niet en zo schuift een - overigens illusoire - "oplossing van het energievraagstuk" door de ontwikkeling van alternatieve energiebronnen steeds verder op in de tijd en raakt uiteindelijk buiten bereik.

Als deze tweede economische dip over een jaar of wat zal zijn verwerkt en het schuldenniveau hoe dan ook gedaald is, zal de wereldhandel weer opkrabbelen en daarmee ook de olieprijs. Zo ontstaat een beeld van een in de komende jaren sterk fluctuerende prijs van olie en in samenhang daarmee een voortsukkelende wereldeconomie, met pieken en dalen, waarbij de eerste steeds minder hoog en de laatste elke keer wat dieper zullen zijn. Over het tijdpad valt weinig te zeggen, maar de richting staat vast, met alle gevolgen vandien voor het welstandsniveau van de westerse wereld, de voedselproductie [volledig afhankelijk van olie] en ons vermogen om de complexiteit van onze huidige samenleving in stand te houden.

Financieel-industrieel complex doet een Haïti

Het is weer eens gezegd, openlijk. Deze keer door (niemand minder dan) Sir Richard Branson, de grondlegger van de Virgin Group: binnen vijf jaar is er een tekort aan olie. Peak Oil in 2015, uiterlijk.
"Regeringsleiders," zegt hij, "luister niet langer naar de praatjes van de IEA en de oliemaatschappijen, maar doe iets om een ramp te voorkomen!"

Doe iets!? Maar wat?
Sinds 1981 wordt er meer olie verbruikt dan er wereldwijd aan nieuwe olie wordt gevonden. De vraag naar olie -en in het algemeen, fossiele brandstoffen- neemt elk jaar toe, exponentieel. Door de kredietcrisis mag de vraag momenteel wat gedrukt worden, dat biedt slechts tijdelijk soelaas.
De grootste olie- en gasvelden, die de afgelopen decennia de behoefte hebben gedekt, zijn op hun retour en produceren elk jaar minder. Er moet dus steeds meer nieuwe olie gevonden worden om het toekomstig gat tussen vraag en aanbod te kunnen dichten. Het productioneel maken van nieuwe velden duurt 7 tot 10 jaar en alweer door de kredietcrisis hebben exploratie en ontwikkeling in 2009 ten dele stilgelegen.
Bovendien is de kwaliteit van nieuw ontdekte olie minder (zuurder en dikker) dan de huidige standaarden WTI (light, sweet crude) en Brent (Noordzee) en voor de efficiënte verwerking daarvan zijn op grote schaal nieuwe raffinaderijen nodig. Dat vergt grote investeringen en juist in een tijd dat banken niet willen lenen. Het tijdperk van overvloedige, goedkope energie is daarom voorgoed voorbij.

Door de economische groei in China en India (samen 2,3 miljard mensen, and counting) en de stijgende autoverkopen daar, plus de vraag naar meer en beter voedsel, zou er elke 2 à 3 jaar een Saudi-Arabië bij moeten komen om aan de te verwachten vraag te kunnen blijven voldoen.
In olie-exporterende landen (OPEC en andere, zoals Noorwegen, Rusland en Mexico) neemt bovendien het binnenlands verbruik voortdurend toe, zodat er bij een door depletie dalende productie nóg minder overblijft voor de vrije markt, de VS en de EU.
Invoeging 18 februari 2010:
Ik ben niet de enige die er zo over denkt. Lees Ambrose Evans-Pritchard, 'Barclays and Bank of America see looming oil crunch.'

Alternatieve, groene energie kan alleen ontwikkeld worden en bestaan bij de gratie van energie uit fossiele brandstoffen. Zelfs bij grootschalige toepassing -windparken op zee, woestijnen vol zonnepanelen, ethanol en biodiesel- is de netto energieopbrengst in verhouding tot de geïnvesteerde (fossiele) energie zo gering, dat iedere politicus die beweert dat deze investeringen met overheidssubsidie het belastinggeld waard zijn, óf een basiscursus rekenen zou moeten volgen, óf voor leugenaar gezet moet worden.
Grosso modo zijn alternatieve energieprojecten een pure verspilling van onze kostbare reserves aan fossiele brandstoffen [voetnoot] en andere grondstoffen en de enigen die er via het subsidiecircuit van profiteren zijn onderzoeksinstellingen (academia), grondeigenaren (boeren) en de energiereuzen (de groenestroomlobby).
Zoals Churchill in 1939 over Rusland zei: "I cannot forecast to you the action of Russia. It is a riddle, wrapped in a mystery, inside an enigma," geldt voor het evangelie van de groenekousenkerk: het is een credo, gebaseerd op een dogma, geboren uit een illusie.

Om de impact van groeiend energieverbruik op het milieu en het klimaat te beperken is een dure techno-oplossing bedacht: pomp de CO2 de grond in. Daar hoort een vergunningenstelsel (cap-and-trade) bij voor bedrijven en industrieën die hun CO2 wel in de atmosfeer lozen, onder toezicht van een bureaucratie die de uitstootrechten bepaalt en toekent en de naleving van de regels controleert.
Handel in deze CO2-rechten is echter zo fraudegevoelig en kwetsbaar voor speculatie en politieke manipulatie, dat het een schande is dat de leiders en parlementen van landen die zich democratisch noemen, ermee in zee zijn gaan. Hoe effectief toezichthouders in de praktijk zijn, hebben we onlangs nog uitgebreid mogen ervaren in de financiële wereld.
Voor een kleine elite is het een zoveelste mogelijkheid tot exorbitante zelfverrijking, terwijl iedereen die even nadenkt, zal inzien dat dit slechts een groengekalkte façade is om een almaar groeiend woud van rokende schoorstenen (kolencentrales) en uitlaatpijpen aan directe waarneming te onttrekken.

De politiek lijkt blind, maar verstandige mensen zien de bui hangen. Die begrijpen dat de geïndustrialiseerde wereld binnen vijf jaar te maken krijgt met een structureel energietekort. In de aanloop daar naartoe zakt het financiële fiatstelsel als een kaartenhuis in elkaar en daarmee ook de wereldhandel. Eind 2008 en begin 2009 kregen we daar al een voorproefje van, toen de olieprijs tot bijna US$150 steeg en een aantal deelnemers aan het pyramidespel hun gokschulden niet meer kon aflossen en failliet ging (Lehman, Fortis) of met een infuus aan de schatkist kunstmatig overeind werd gehouden (zombiebanken).
Dat heeft sommige landen -de PIIGS- zoveel geld gekost, dat in 2010 die landen nu zelf wankelen op hun financiële grondvesten. Als de bezuinigingen die een ineenstorting moeten voorkomen, geen draagvlak vinden bij de bevolking en er ontstaan stakingen en sociale onrust, dan betekent steun van de EU en de ECB slechts uitstel van executie. Buitenlandse investeerders trekken hun geld terug en dan zitten we zo in 'kredietcrisis II', een financiële versie van Haïti.
Invoeging 16 februari 2010
- Thinking the unthinkable about the euro.

Voor de babyboomgeneratie, die nog droomt dat ze aan het begin staat van een welverzorgde en comfortabele oudedag, hebben 2010 en volgende jaren een 'rude awakening' in petto.

Voetnoot, Greer 2010-02-25
The same logic also explains why projects for coming up with a replacement for fossil fuels using sunlight, or any other readily available renewable energy source, are doomed to fail. What makes fossil fuels so valuable is the fact that the energy they contain was gathered over countless centuries and then concentrated by geological processes involving fantastic amounts of heat and pressure over millions of years. They define the far end of the curve of energy concentration, at least on this planet, which is why they are as scarce as they are, and why no other energy resource can compete with them – as long as they still exist, that is.