Hoe kon het zijn, dat van de ca. 15.000 economen die de VS telt, nog niet een op de duizend de instorting van de kredietmarkt voorzag? Toen koningin Elisabeth laatst aan een zaal Britse economen de vraag voorlegde, waarom ze de crisis niet hadden zien aankomen, zaten ze met hun mond vol tanden. Achteraf stuurden ze haar een brief van drie kantjes om uit te leggen, dat het "een gebrek aan collectieve verbeeldingskracht" moest zijn geweest, dat "zoveel geniale geesten blind had gemaakt voor de ramp die zich onder hun neus voltrok."
Hoe komt het, dat alle economen bij elkaar zelfs bij zoiets wereldschokkends als een financiële tsunami nog niet in staat zijn een voorspelling te doen die betrouwbaarder is dan die van een kermiswaarzegster? [Zie opm. Bos over het CPB] En hoe komt het, dat de weinigen die bij het naderend onheil wél van tevoren waarschuwden, door hun collega's als onprofessionele onheilsprofeten beschouwd en door de politiek en de media volledig genegeerd worden?
Komt dat, doordat wij met ons allen zo gegrepen zijn door het vooruitgangsgeloof, dat niemand zich meer kan of wil voorstellen, dat er aan alles een grens is en dat méér minder wordt, als die grenzen eenmaal overschreden zijn? Die algemene onwil om de werkelijkheid onder ogen te zien zorgt er ook voor dat er geen adequate maatregelen tegen de crisis kunnen worden genomen. Symptomen - bijv. (belachelijk) hoge bonussen - worden verward met oorzaken - onverantwoord rentebeleid van Centrale Banken en het op staatskosten borgstaan voor onrendabele bedrijven en banken die insolvabel zijn, omdat ze alle verhoudingen op het gebied van kredietrisico uit het oog waren verloren.
Als eersten staan de economen nu weer klaar met 'oplossingen' die er zonder uitzondering op gericht zijn een financieel systeem dat daadwerkelijk en moreel failliet is, overeind te houden en de kosten af te wentelen op de burger. De staat (de belastingbetaler) mag de lasten dragen van de kredietbonanza en de burger mag bovendien nog eens een paar jaar langer doorwerken voor hij met pensioen kan en de lonen en subsidies moeten omlaag. Dat vinden economen van naam (contradictio in terminis) helemaal geen slecht idee.
Bijna zonder uitzondering gaan zij ervan uit, dat er binnen een paar jaar weer volop werk is en dat de conjunctuur de weg omhoog terug zal vinden. "Den Haag is in paniek geraakt," stelt de Amsterdamse econoom Sweder van Wijnbergen (UvA). "Een groot deel van het tekort verdwijnt vanzelf als de economie weer gaat groeien. Werklozen vinden straks weer een baan en bedrijven gaan weer investeren." Dan heb ik nieuws voor hem, maar daarover in een volgende post.
Tenslotte, een korte toegift [14-sep-2009].
Naar aanleiding van Obama's toespraak tot 'Wall Street', waarin hij de bankiers voorhoudt dat het afgelopen moet zijn met 'reckless behavior and unchecked excess', behandelt Kevin Depew op Minyanville vijf mythes rond de crisis. Als vijfde daarvan noemt hij de gevaarlijkste mythe van allemaal:
'De crisis is voorbij'.
De regering verdient alle krediet voor het 'economisch herstel'. Zij is er volledig verantwoordelijk voor en dat meen ik serieus. Wereldwijd is alle economische bedrijvigheid volledig toe te schrijven aan fiscale stimuleringsmaatregelen. En volgens David Rosenberg is zeker 80% van de groei van het wereld-BNP een direct gevolg van de injecties van overheidsgelden.
Jammer genoeg hebben het overheidsingrijpen en de steun aan de kredietmarkten voor een groot deel succes gehad. Ten opzichte van een jaar geleden zijn de 'credit spreads' in een nooitvertoond tempo geslonken, terwijl investeerders over elkaar heen vielen om bedrijfs- en staatsschulden op te kopen. Maar wacht even, waarom dan 'jammer genoeg'?
Jammer, omdat we in sneltreinvaart onderweg zijn naar hetzelfde punt als waar we al waren, voordat duidelijk werd met welke issues we in deze crisis werkelijk te maken hebben.
Het komt erop neer dat de dokter (de overheid) de symptomen van de ziekte (bankroete instellingen en algehele insolvabiliteit) met succes heeft bestreden, maar dat door zijn behandeling de ziekte zelf (een teveel aan schulden) alleen maar verergerd is.
Het is onvermijdelijk dat symptoombestrijding op een gegeven moment niet meer helpt.
Over de Grote Depressie heeft iemand ooit gezegd: "Net toen we begonnen te geloven dat 't voorbij was, barstte 't eigenlijk pas echt los."
Opmerkelijk genoeg vinden we dezelfde redenering en dezelfde beeldspraak terug in een interview met Nassim Taleb - de auteur van 'The Black Swan'. Die zegt zeer behartenswaardige dingen en besluit met:
"My whole idea is to lower risk in society by developing a system that can resist human error, rather than one where human error rules. The first step is to make sure that no financial institution is too big to fail. Next, make sure governments don't favour big companies. Governments should also decrease the role of economists – they're no more reliable than astrologers, and they do more damage."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten