IJszeef

IJsland hield vorige week een referendum en 60% van de bevolking wees de terugbetaling van de IceSave schulden - 5,3 miljard euro - aan het VK en Nederland af. De Nederlandsche Bank, die 1,3 miljard euro voorschoot aan onze landgenoten, provincies en instanties die zo hebberig waren om hun geld voor een kwart procentje meer rente toe te vertrouwen aan een onbekende IJslandse bank, kan naar dat geld fluiten, in ieder geval voorlopig. *)

In de nu al enkele jaren slepende onderhandelingen over de terugbetaling hadden de partijen net een nieuwe deal gesloten. In plaats van een eerder verworpen overeenkomst om de schuld plus 5,5% rente per jaar in 25 jaar terug te betalen, mocht de IJslandse bevolking van 320.000 zielen er nu 46 jaar over doen tegen een rente van 3,5% per jaar, een hele vooruitgang. Maar nee dus, de IJslanders zien het in meerderheid niet zitten om elk jaar 115 miljoen euro plus 4 miljoen rente aan het VK en ons af te dragen, 372 euro per inwoner per jaar, 46 jaar lang.

Waarom zouden ze ook? Voor westerse politici en media is het, gezien de verontwaardiging over de referendumuitslag, inmiddels blijkbaar vanzelfsprekend dat schulden van faillerende banken voor 100% op de belastingbetaler worden afgeschoven, maar in IJsland zeggen ze: hoezo wij betalen? Wij hebben hier part noch deel aan gehad. Landesbanki - de eigenaar van IceSave - was een gewone, particuliere bank. De mensen in Nederland en Engeland hebben vrijwillig en voor eigen risico hun geld op die bank gezet en toen die failliet ging, waren ze het kwijt. Jammer voor hen, maar zo is dat nu eenmaal. Daar kun je ons toch niet op aanspreken?

Veel mensen, vooral buiten het VK en Nederland, zijn dat met de IJslanders eens en juichen het zelfs toe, dat ze zich geen oor laten aannaaien. Als je een hele bevolking laat opdraaien voor de gokschulden van onverantwoordelijk opererende, op bonussen beluste bankiers, doordat de overheid die schulden overneemt, krijg je toestanden zoals in Ierland. In plaats van de schuldigen worden de onschuldigen gestraft.
De Nederlandsche Bank en de regering hadden er na de royale overname van ABN-Amro en de miljardensteun aan andere grootbanken geen moeite mee DSB, het bankje van Dirk Scheringa, te laten crashen. De gewone spaarders kregen hun geld terug (tot een ton), maar mensen die omwille van 2½% méér rendement, een achtergestelde vordering (7½% rente) hadden - zonder DNB-garantie - zijn hun hele inleg gewoon kwijt.

Stel dat Dirk een DSB-filiaal in Reykjavik had geopend. Hadden wij na zijn faillissement de IJslanders die zo dom waren geweest hun geld aan hem toe te vertrouwen, ruimhartig gecompenseerd? Of hadden wij als typische Hollanders dan gedacht: jammer jongens, eigen schuld, dikke bult.
Er is echter één fundamenteel verschil tussen ons en de IJslanders. Als onze regering - bijv. onder druk van de EU - besloten had de IJslandse spaarders toch hun inleg terug te geven, hadden wij in ieder geval NIET de kans gekregen om onze mening via een referendum kenbaar te maken, zelfs niet als dat betekend had, dat wij en onze kinderen daar 46 jaar lang voor hadden moeten bloeden. Want referenda, daar zijn de regeerders in Den Haag en Brussel erg huiverig voor.

---------------
*) Op 14 april plaatste de Volkskrant een ingezonden stuk van de IJslandse premier Johanna Sigurdardottir, waarin zij uitlegt dat de spaarders van IceSave schadeloos gesteld zullen worden uit de boedel van Landesbanki. Zij denkt dat daarin voldoende baten zitten om 90% van alle schulden terug te betalen.
De schaduwkant daarvan is dat van tevoren nooit te zeggen valt, hoeveel een failliete boedel uiteindelijk opbrengt. Zeker in een recessie kan de waarde van Landesbanki's leningenportefeuille bij verkoop minder waard blijken dan Johanna Sigurdardottir in haar somberste dromen vermoedt en de afwikkeling is geen kwestie van maanden maar van jaren.