Records...

Woensdag, 20 april, werden op de edelmetaalmarkt een aantal records gebroken. In een verrassend korte tijd na het 'nemen' van de USD 1400 horde voor een ounce goud (31,1 gram), sneuvelde de USD 1500 grens. Tegelijk stijgt de zilverprijs momenteel ongeveer met een dollar per dag en vandaag werd de USD 45 grens voor een ounce zilver moeiteloos overschreden.
[Nog geen zes uur na publicatie van deze post viel ook de USD 46 mijlpaal. Een dollar / ounce erbij binnen acht uur!]
De USD had het deze week om diverse redenen zwaar te verduren en de euro steeg daardoor op de valutamarkten tot boven USD 1,45. De goudprijs in euro's zakte daarop enigszins terug ten opzichte van begin deze week tot ca. EUR 1034 per ounce, EUR 33.228 per kilo, maar de opmars van zilver was zo krachtig, dat die zelfs in de duurdere euro een nieuw record vestigde. De prijs per ounce steeg tot ruim boven de EUR 31, wat betekent dat voor een kilo zilver voor het eerst ooit meer dan EUR 1000 moet worden neergeteld, een ongelofelijke prijs.
[Aan het eind van de dag, 21 april, was ook de zilverprijs van EUR 31 al weer geschiedenis, omdat de EUR 32 bereikt werd, 1030 euro per kilo.]
Wie naar de verhouding tussen de goud- en de zilverprijs kijkt en weet dat die ruim een jaar geleden nog 80 : 1 was, kan daaruit afleiden dat de zilverprijs sindsdien is geëxplodeerd. De verhouding is nu ca. 33 : 1. In het afgelopen halfjaar is zilver ruim 84% duurder geworden, terwijl de goudprijs in dezelfde periode 'slechts' 11% steeg.

Klik op het plaatje voor een groter beeld.

Goud en zilver zijn edelmetalen die tot halverwege de vorige eeuw als geld werden gebruikt. In feite manifesteren zij zich nu opnieuw in die hoedanigheid, omdat hun waarde (in koopkracht) nagenoeg constant blijft, anders dan die van onze papieren en digitale fiatvaluta die onbeperkt kunnen worden bijgedrukt. Het feit dat goud en zilver in de afgelopen tien jaar zoveel 'duurder' zijn geworden, betekent eigenlijk dat de USD, EUR en andere valuta hun waarde in hoog tempo verliezen, zodat er meer van moeten worden neergeteld om eenzelfde hoeveelheid goud of zilver te kopen.
Als we van alle producten in bovenstaande grafiek de prijs in zilver(geld) zouden weergeven, zouden we zien dat ze het laatste halfjaar allemaal een stuk goedkoper waren geworden!

Door de enorme schulden waar de westerse landen onder gebukt gaan, houden de Centrale Banken de rentes op een onverantwoord laag niveau, anders zijn de rentebetalingen niet meer op te brengen. Bovendien is er steeds meer geld nodig om de gevolgen van de kredietcrisis het hoofd te bieden. Dat geld is er niet en dus trekken de Centrale Banken het uit een virtuele muur en lenen het uit aan insolvabele overheden [die het direct uitgeven] en zakenbanken [die ermee gaan speculeren]. Het gaat wereldwijd om enkele honderden miljarden dollars en euro's per maand. Al dat 'gratis' geld, voorzover het tot de echte economie doordringt, drijft de prijzen op, met name van grondstoffen, olie en voedsel. Deze prijsinflatie is in de grafiek dan ook duidelijk te zien. Als de magere varkenslap [lean hogs] in een halfjaar tijd zomaar de helft duurder wordt, is er blijkbaar iets niet helemaal koosjer, niet met de lap maar met ons geld.
Hetzelfde geldt uiteraard voor aandelen. Gemeten in depreciërende euro's en dollars lijkt het of we in een 'boom' zitten, uitgedrukt in de harde valuta blijken de indices juist hard te dalen en drijft de juichstemming vooral op gebakken lucht.

Lage rentes en groeiende inflatie vormen een dodelijke combinatie voor bijvoorbeeld pensioenfondsen. Daarom besloot deze week een van de grootste pensioenfondsen ter wereld, die van de Universiteit van Texas, zich in te dekken tegen de uitholling van zijn vermogen. Als eerste van de grote beleggers kochten zij baar goud voor een waarde van USD 1 miljard. Verwacht wordt dat dit voor andere grote beleggers aanleiding zal zijn hun voorbeeld te volgen. Als die trend doorzet, kan de goudprijs de komende jaren nog maar één kant op, 'up..., up..., and away', de tussentijdse dips inbegrepen.

Deze fotoserie in de Daily Telegraph geeft een overzicht van de landen die volgens de World Gold Council in 2010 het meeste goud aankochten voor sieraden en beleggingen. Nog afgezien van de echte grote spelers - Centrale banken, bullion banks en hedge funds - komt de hier geïnventariseerde vraag uit op een totaal van ca. 2960 ton goud, al ruim boven de totale wereldproductie - 2500 ton in 2010, oftewel 129,5m³, een kubus van puur goud met een ribbe van iets meer dan 5 meter.

Leugen is haas, waarheid is schildpad

Het is knap als je in één plaatje een politieke leugen overtuigend weet door te prikken. Hier is dat de leugen van de 'groene brandstof', ethanol. Die is helemaal niet groen, want de productie ervan kost meer energie [uit fossiele brandstoffen] dan er aan netto energie uitkomt, zeker als je de milieuvervuiling, uitputting van landbouwgrond en de 30% lagere energiedichtheid van ethanol t.o.v. benzine meerekent.

In de VS wordt ethanol gewonnen uit maïs, een voedingsgewas. Doordat 40% van de maïsoogst tegenwoordig tot ethanol wordt verwerkt en de voorraden drastisch zijn geslonken, is de prijs op de wereldmarkt tot niet eerder vertoonde hoogte gestegen. Dat is mooi meegenomen voor de maïsboeren in de VS, maar het betekent hongerlijden voor de arme bevolking van Midden- en Zuid-Amerikaanse landen, waar maïs van oudsher het hoofdvoedsel is. Voor de rijke landen betekent het hogere vleesprijzen, want slachtvee wordt bijgevoerd met maïs en maïshaksel.

Doordat om velerlei redenen de beschikbaarheid van aardolieproducten op de vrije markt afneemt - een vat olie kost nu ruim US$120 en de prijs van een liter benzine [incl. 10% ethanol] is per vandaag 1,75 euro - en we onze auto als heilige koe blijven vereren, kunnen we wat de ethanol betreft niet meer terug. De vraag, of het gezien de nadelen niet verstandiger is ermee te stoppen, is alleen nog zichtbaar in de achteruitkijkspiegel. Zolang de overheid het gebruik verplicht stelt en subsidieert, valt er voor sommigen ook aan overbodige en zelfs ronduit schadelijke producten veel geld te verdienen.
De nadelen nemen we dus voorlopig maar voor lief, ook al lijken de wereld om ons heen en onze eigen toekomstperspectieven er al met al niet beter op te worden.

IJszeef

IJsland hield vorige week een referendum en 60% van de bevolking wees de terugbetaling van de IceSave schulden - 5,3 miljard euro - aan het VK en Nederland af. De Nederlandsche Bank, die 1,3 miljard euro voorschoot aan onze landgenoten, provincies en instanties die zo hebberig waren om hun geld voor een kwart procentje meer rente toe te vertrouwen aan een onbekende IJslandse bank, kan naar dat geld fluiten, in ieder geval voorlopig. *)

In de nu al enkele jaren slepende onderhandelingen over de terugbetaling hadden de partijen net een nieuwe deal gesloten. In plaats van een eerder verworpen overeenkomst om de schuld plus 5,5% rente per jaar in 25 jaar terug te betalen, mocht de IJslandse bevolking van 320.000 zielen er nu 46 jaar over doen tegen een rente van 3,5% per jaar, een hele vooruitgang. Maar nee dus, de IJslanders zien het in meerderheid niet zitten om elk jaar 115 miljoen euro plus 4 miljoen rente aan het VK en ons af te dragen, 372 euro per inwoner per jaar, 46 jaar lang.

Waarom zouden ze ook? Voor westerse politici en media is het, gezien de verontwaardiging over de referendumuitslag, inmiddels blijkbaar vanzelfsprekend dat schulden van faillerende banken voor 100% op de belastingbetaler worden afgeschoven, maar in IJsland zeggen ze: hoezo wij betalen? Wij hebben hier part noch deel aan gehad. Landesbanki - de eigenaar van IceSave - was een gewone, particuliere bank. De mensen in Nederland en Engeland hebben vrijwillig en voor eigen risico hun geld op die bank gezet en toen die failliet ging, waren ze het kwijt. Jammer voor hen, maar zo is dat nu eenmaal. Daar kun je ons toch niet op aanspreken?

Veel mensen, vooral buiten het VK en Nederland, zijn dat met de IJslanders eens en juichen het zelfs toe, dat ze zich geen oor laten aannaaien. Als je een hele bevolking laat opdraaien voor de gokschulden van onverantwoordelijk opererende, op bonussen beluste bankiers, doordat de overheid die schulden overneemt, krijg je toestanden zoals in Ierland. In plaats van de schuldigen worden de onschuldigen gestraft.
De Nederlandsche Bank en de regering hadden er na de royale overname van ABN-Amro en de miljardensteun aan andere grootbanken geen moeite mee DSB, het bankje van Dirk Scheringa, te laten crashen. De gewone spaarders kregen hun geld terug (tot een ton), maar mensen die omwille van 2½% méér rendement, een achtergestelde vordering (7½% rente) hadden - zonder DNB-garantie - zijn hun hele inleg gewoon kwijt.

Stel dat Dirk een DSB-filiaal in Reykjavik had geopend. Hadden wij na zijn faillissement de IJslanders die zo dom waren geweest hun geld aan hem toe te vertrouwen, ruimhartig gecompenseerd? Of hadden wij als typische Hollanders dan gedacht: jammer jongens, eigen schuld, dikke bult.
Er is echter één fundamenteel verschil tussen ons en de IJslanders. Als onze regering - bijv. onder druk van de EU - besloten had de IJslandse spaarders toch hun inleg terug te geven, hadden wij in ieder geval NIET de kans gekregen om onze mening via een referendum kenbaar te maken, zelfs niet als dat betekend had, dat wij en onze kinderen daar 46 jaar lang voor hadden moeten bloeden. Want referenda, daar zijn de regeerders in Den Haag en Brussel erg huiverig voor.

---------------
*) Op 14 april plaatste de Volkskrant een ingezonden stuk van de IJslandse premier Johanna Sigurdardottir, waarin zij uitlegt dat de spaarders van IceSave schadeloos gesteld zullen worden uit de boedel van Landesbanki. Zij denkt dat daarin voldoende baten zitten om 90% van alle schulden terug te betalen.
De schaduwkant daarvan is dat van tevoren nooit te zeggen valt, hoeveel een failliete boedel uiteindelijk opbrengt. Zeker in een recessie kan de waarde van Landesbanki's leningenportefeuille bij verkoop minder waard blijken dan Johanna Sigurdardottir in haar somberste dromen vermoedt en de afwikkeling is geen kwestie van maanden maar van jaren.

De plof van een opgeblazen zak

De werkelijke reden waarom de EU zich plotseling zo oorlogszuchtig toont om Libië te gaan 'bevrijden' en er desnoods grondtroepen wil inzetten, is allesbehalve duidelijk. Het is zonneklaar dat ze Gaddafi kwijt willen, maar of het hun bovenal gaat om de Libische stammen voor het eerst van hun leven te laten kennismaken met de zegeningen van de Westerse democratie, is de vraag en de volgende vraag is: zijn de 'rebellen' daar werkelijk op uit? Aangezien het voor een niet onaanzienlijk deel gaat om Libische veteranen die in Tsjetsjenië, Irak en Afghanistan aan de kant van Al-Qaida hebben gevochten (bron: CIA), heb ik daaraan zo mijn twijfels.
Je hoeft niet eens een cynicus te zijn om enig verband te vermoeden met beschikbaarheid van Libische olie voor de Europese markt. Gaddafi is onberekenbaar en stel je voor dat hij zijn olie aan de Chinezen zou gaan verkopen. Dat had hij hun onlangs trouwens al aangeboden.
En er is nog iets anders. Al een week na het begin van de opstand richtten de rebellen in Benghazi een Centrale Bank van Libië op. Zoiets is nog nergens eerder vertoond. Wat zou daar achter zitten? Het mogelijke antwoord op die vraag is even onthullend als onthutsend.

De EU is intussen de risée van de wereld. Zo'n grote economie en een minstens zo grote besluiteloosheid. De voorzitter van het Europees parlement, Van Rompuy, valt over de grens voornamelijk op door zijn treffende gelijkenis met Gollum en de zwakke Barroso wordt beschouwd als de loopjongen van de as Berlijn-Parijs. Vinden de heren - want Angela M. heeft voor de strijd afgehaakt - het tijd worden om de wereld eens te laten zien, dat er met Europa niet te spotten valt? Is dit wéér zo'n voorbeeld van staten die niet meer weten hoe zij hun interne problemen moeten oplossen en dan hun frustratie projecteren op een externe vijand? En de verzwakte dictator van Libië kunnen ze wel aan, denken ze. Twee, nee drie vliegen in één klap, de geschifte Gadaffi weg, zijn geplaagde volk bevrijd en de EU vrij toegang tot de olievoorraden.

Ondanks het Europese sabelgerinkel en de strijdkreten van vooral de in eigen land verguisde Sarkozy, zijn het toch de Amerikanen die met breed geëtaleerde tegenzin om zich in een derde oorlog te storten, de kastanjes uit het vuur halen en het leeuwedeel van de kosten voor hun rekening nemen, getuige een artikel vandaag in de Volkskrant. En, zoals daarin gesteld, niemand weet hoe dit conflict gaat aflopen en hoelang het gaat duren, Washington niet, de NAVO niet en Brussel al helemaal niet.

Heeft Nederland de oorlog verklaard aan Libië? Nee, maar er vliegen wel Nederlandse F-16s boven Libisch grondgebied met de opdracht Libische jagers desnoods neer te halen. Deze uitzonderlijke situatie is gesanctioneerd door de VN Veiligheidsraad, een instantie die vaker voor een dergelijk doel uit de winterslaap is gewekt. Door in te stemmen met deelname aan deze actie 'om de Libische bevolking te beschermen tegen de moordzuchtige trawanten van Gaddafi' geven de parlementen van Europese landen in feite een blanco cheque af voor oorlogshandelingen voor onbepaalde tijd.

Althans, even afgezien van wapenvoorraden. Het is echt bijna niet te geloven, maar volgens een artikel in de Washington Post van 15 april is de NAVO door zijn 'slimme bommen' en andere hoogwaardige munitie heen! De Amerikanen vragen zich nu af, of ze zich nog veel langer afzijdig kunnen houden, wil de luchtactie tegen Gaddafi niet uitlopen op een regelrechte blamage.

Wat die blanco cheque aangaat, daar krijgen we nog spijt van, want geld is nu juist het probleem. De kredietcrisis van 2008 is nog lang niet uitgewoed. Doordat de westerse overheden de miljardenschulden van hun insolvabele banken hebben overgenomen, kampen zij nu zelf met grote financieringsproblemen. De USA kan alleen het hoofd boven water houden door de basisrente op 0% te houden en via het infuus van de Fed per jaar anderhalf biljoen dollar aan 'funny money' in het bankencircuit te pompen.
De Japanse Centrale Bank tovert bij een nationale schuld van 2x het BNP en een rentestand van 0%, nog eens biljoenen yens uit de hoge hoed om de waardestijging van de yen te stoppen, anders wordt hun export te prijzig; de ECB hield de korte rente drie jaar lang op 1% [op 7 april 2011 verhoogd naar 1,25%] en koopt tientallen miljarden aan schulden van failliete eurolanden op. Evengoed struikelt in Europa de ene regering na de andere over de begroting en de rentes die de zwakste landen - Griekenland, Ierland en Portugal - op de geldmarkt voor hun staatsleningen moeten betalen, lopen ondanks steuntoezeggingen van de EU gestaag op tot onbetaalbare hoogten.

Naarmate de gevolgen dieper doorvreten in de economie, neemt het vertrouwen in de overheid af en de weerstand toe. In de pers is er nauwelijks aandacht voor, maar in Griekenland begint het verzet onder de lokale bevolking revolutionaire vormen aan te nemen. Traangas is daar zo langzamerhand een vast bestanddeel van de atmosfeer aan het worden.


En terwijl de Japanse economie wankelt onder de dreun van de aardbeving en de tsunami en de regering nauwelijks weet wat ze met een ontplofte, lekkende kernreactor aanmoet, de Chinese economie oververhit is en hun huizenmarkt op het punt staat te imploderen, de olieprijs richting $120 per vat kruipt en de prijzen van grondstoffen en voedsel op de wereldmarkt tot recordhoogte zijn gestegen, stort de EU zich - zonder ook maar een moment stil te staan bij wat de eigen bevolking daarvan vindt - in een ad-hoc oorlog in Noord-Afrika.
Onder dergelijke omstandigheden zijn er toch werkelijk wel verstandiger dingen te doen of te laten en dan noem ik terloops de extra CO2-uitstoot door deze onbezonnen actie. Ter compensatie zou er weer heel wat afgesequestreerd moeten worden, of bomen aangeplant, in de Libische woestijn, wellicht? Dan lijkt een extra verhoging van de stroomtarieven toch waarschijnlijker.

Het mag dan ook geen wonder heten, dat mensen en instellingen die iets te verliezen hebben, hun vertrouwen in de 'waarde' van de digitale en papieren fiat dollar, yen en euro opzeggen en in toenemende mate hun heil zoeken in grondstoffen en in de enige echte harde valuta van oudsher, baar goud en zilver. En dan heb ik het niet per se over de miljoenen Aziaten, van Arabieren tot Indiërs en Chinezen, die gouden en zilveren munten en sieraden kopen om zich in te dekken tegen prijsinflatie, maar over hedgefund managers, rijke Duitsers en de Centrale Banken van Rusland, India, China en andere landen, die sinds vorig jaar alles opkopen waar ze de hand op kunnen leggen, met tonnen tegelijk. Niet voor niets is de goudprijs in een jaar tijd 30% gestegen en de zilverprijs meer dan verdubbeld. Over rendement gesproken.
Wie nu nog gelooft in de ooit gegarandeerde 'waardevastheid' (koopkracht) van zijn in fiat valuta uit te keren pensioen, de Centrale Banken zelf in ieder geval niet.