Op zondag, 25 januari 2015, zijn er verkiezingen in Griekenland. De Grieken zijn de afgelopen drie jaar volledig uitgekleed. De werkloosheid bedraagt er 25% (jeugdwerkloosheid 50%) en 21% van de bevolking is onder de armoedegrens terechtgekomen. Vreemd, zou je denken, want het IMF en de EU hebben, weliswaar met frisse tegenzin, ruim 250 miljard aan de Grieken "geleend" in ruil voor de belofte dat de Griekse regering de zaken intern op orde zou brengen. De lonen omlaag, de pensioenen omlaag, de corruptie bestrijden, staatseigendommen verkopen en vooral, zorgen dat het belastingsysteem gaat functioneren, want de Grieken betaalden nauwelijks belasting.
Na een erg trage start, waardoor een tussentijdse schuldsanering noodzakelijk was, is de Griekse regering uiteindelijk aan de slag gegaan met als gevolg dat de economie in vijf jaar met 25% gekrompen is en het land in een deflatoire spiraal terecht is gekomen. Aanvankelijk was de staatsschuld 130% van het BNP en de bedoeling was die naar minder dan 120% terug te brengen, maar door de krimp van de economie en de extra leningen staat de meter nu in de buurt van 180% en loopt nog steeds verder op. Met andere woorden, Griekenland is insolvabel en zal die torenhoge schuld nooit terug kunnen betalen.
In de polls staat de linkse partij Syriza bovenaan. Zij belooft de kiezers een eind aan alle bezuinigingen en nieuwe onderhandelingen met he IMF en de EU over (gedeeltelijke) kwijtschelding van de schulden. En als ze hun zin niet krijgen, dreigen ze met een 'Grexit', Griekenland uit de euro en als het niet anders kan, Griekenland uit de EU. Dat althans is de inzet bij de onderhandelingen, eigenlijk gewoon chantage. De grootste schuldeiser, Duitsland, liet bij voorbaat al weten, dat de tijd van chantage voorbij was en dat wat een paar jaar geleden nog ondenkbaar was, dat een land het eurosysteem zou verlaten, nu niet per se een probleem hoefde te zijn. Wat is er in die paar jaar veranderd, dat Angela Merkel het spel hard wil spelen?
Aanvankelijk zaten de grote Europese banken tot hun strot volgepropt met Griekse staatsobligaties en zakelijke leningen, vooral Franse en Duitse banken, maar ook Spaanse. Als de Grieken in 2012 de kans hadden gekregen uit de euro te stappen, hadden de banken de toenmalige schulden ('slechts' 50 à 60 miljard) moeten afschrijven en dat had zelfs einde euro kunnen betekenen. Nederland en Duitsland hadden de plannen daarvoor al klaarliggen, zoals Knot en Dijsselbloem onlangs toegaven. Was dat toen maar gebeurd, dan hadden nu niet alleen de Grieken, maar alle eurolanden er een stuk beter voorgestaan. Minder schulden, minder banken en een reëler rentepeil, waardoor bijv. de pensioenfondsen en kleine spaarders minder problemen zouden hebben.
Maar wat gebeurde er in werkelijkheid? Griekenland en de andere PIIGS werden gedwongen IMF- en EU-leningen te accepteren om hun bedreigde banken koste wat kost overeind te houden. De onbetaalbare schulden werden buiten het democratische circuit om ondergebracht in vage financieringsvehikels van de EU, waar ieder euroland dat geen ondersteuning nodig had, een bijdrage aan leverde en/of een garantie voor stelde. Zo werd de afgelopen drie jaar gezorgd, dat de systeembanken grotendeels van hun slechte leningen konden worden verlost en dat de risico's werden afgewenteld op de nationale overheden, oftewel op de belastingbetalers, op ons. Daarnaast deed de ECB er nog een schepje bovenop door aan elke bank in euroland die dat wilde onbeperkt krediet te geven. Die banken konden daarmee de staatsobligaties van hun eigen regering opkopen en die weer in onderpand geven aan de ECB voor weer nieuwe leningen. Dat bracht en hield de rente op staatsleningen laag en gaf de banken gelegenheid met het gratis geld wereldwijd wat bij te verdienen met derivaten - puur gokken en securitisaties - het bankrisico afwentelen op onnozele beleggers - vaak lagere overheden, instellingen en pensioenfondsen op zoek naar wat extra rendement.
De IMF- en EU-leningen aan de Centrale Banken van de PIIGS kwamen maar voor een beperkt deel ten goede aan de desbetreffende landen zelf. Het grootste deel was nodig om de oude verplichtingen (aflossing en rentebetalingen) aan Franse en Duitse banken te kunnen nakomen. In het geval van Griekenland bijv. bleef er van het totaal aan nieuwe leningen maar 8% over om de interne hervormingen te bekostigen. Dat was niet genoeg om een krimp van 25% op te vangen. Logisch dat Griekenland steeds maar meer geld nodig blijft hebben en intussen zijn staatsschuld ziet oplopen tot onhoudbare hoogte.
Op 18 feb 2015 is de rauwe werkelijkheid - tijdens de impasse in de onderhandelingen tussen de nieuwe Griekse overheid en de EU - eindelijk gewoon in de krant te lezen. Losjes wordt in de Volkskrant vermeld dat Nederland bij een 'Grexit' voor 25 miljard de boot in gaat, 18 miljard aan afschrijvingen en 7 miljard aan ECB-bijdrage en dat dit te danken is aan de beslissing van de toenmalige euroministers de banken niet de gevolgen van hun eigen onverantwoordelijkheid te laten slikken, maar het grootste deel van de strop op de belastingbetalers af te wentelen, in ons geval ruim 1500 euro per Nederlander. Politici kunnen heel royaal zijn met andermans geld.
Dr. Eric Dor, director of IESEG School of Management in Lille.
Wat zijn nu de gevolgen, als Griekenland uiteindelijk toch uit de euro stapt, de drachme invoert en devalueert tot een niveau, waarop ze op de wereldmarkt weer concurrerend worden? Dan moeten alle Griekse schulden alsnog worden geherstructureerd, zeg voor het gemak gehalveerd. De banken komen er dan met een koopje af, want die hebben hun geld al grotendeels teruggehaald, maar zoals blijkt uit bovenstaand lijstje (rechter kolom), heeft Nederland zich voor 15,5 miljard euro garant gesteld en zal dan zo'n 8 miljard moeten bijdragen, Duitsland 36 miljard en Frankrijk 28 miljard. Duitsland slaat stoere taal uit en zal deze strop wel kunnen dragen, maar Frankrijk? Hollande heeft al laten weten, dat hij bereid is erover te praten. Ja, liever een schijnoplossing - bijv. de terugbetaling door Griekenland uitsmeren over 100 jaar, dan nu zo'n échec! En Italië en Spanje? Die liggen zelf aan het ECB-infuus, maar krijgen een strop te verwerken van 24, resp. 16 miljard euro, die ze niet hebben.
Waarschijnlijk zullen die bedragen, 128 miljard in totaal (50%), dan worden weggemoffeld in de vage EU-noodfondsen die in de top van de tabel te vinden zijn. Of de ECB springt bij en creëert het geld uit het niets. Draghi is toch al aan het uitdelen. Hij beloofde afgelopen week al vanaf maart 2015 meer dan een biljoen euro (12 nullen) via het bankencircuit in de euro-economie te gaan pompen. Vergeet het. Dat onvoorstelbaar grote bedrag blijft merendeels in het bankencircuit hangen, net als alle eerdere injecties van gratis geld. De beurskoersen zullen erdoor stijgen en raken, net als in Amerika, volslagen losgezongen van de werkelijkheid; de rente zal er nog verder door dalen (Hé, zie ik daar weer een stukje pensioen verdampen?), zodat de gewone spaarder helemaal niets meer krijgt en misschien zelfs moet gaan betalen voor het voorrecht om zijn geld op de bank te mogen zetten, net als nu in Zwitserland; en zijn euro wordt steeds minder waard. Een jaar geleden stond de euro op US$1.40, nu op US$1.12, ca. 20% minder en zelfs 5 dollarcent onder de introductiekoers. En hé, die nominale stijging van de beurskoersen is, gewaardeerd in een lagere euro, dus eigenlijk gewoon boerenbedrog?!
En als er dan toch nog een bank omvalt, geldt het Cypriotische model: je bent je geld kwijt en in ruil krijg je voor een willekeurig percentage aandelen in diezelfde (feitelijk failliete) bank. :D We zijn lekker bezig, niet, in euroland!
En nu de hamvraag: Wie strijken al die miljarden (biljoenen) op die zonder dat we er iets aan kunnen doen uit onze zakken worden geklopt? Driemaal raden, maar kijk eens rond in Davos. Daar lopen momenteel de mensen rond die er meer van weten.
David Stockman, 2 feb 2015: Why Greece must repudiate its 'Banker Bailout' debts and exit the Euro.
Dat is niet de weg die de Griekse finmin wil gaan. Hij probeert/probeerde de andere eurolanden ervan te overtuigen, dat Griekenland in de eurozone wil blijven, maar dat de prijs daarvoor niet anders dan een forse kwijtschelding van zijn schulden kan zijn. Daar willen de eurobazen echter niet van horen.
Michael Pettis, 7 feb 2015: On European policymakers - Terrifyingly low level of sophistication.
Toevoeging, 29 januari 2015
Syriza heeft gewonnen, Tsipras is de nieuwe premier en heeft het afbraakbeleid van voorganger Samaras onmiddellijk radicaal omgegooid. U hebt het in de krant kunnen lezen. Maar wellicht de minst verwachte en meest verrassende ommezwaai betreft de opstelling van de nieuwe Griekse regering met betrekking tot het EU-sanctiebeleid jegens Rusland. Juist vandaag zijn de ministers van BZ van de EU-landen bijeen om uitbreiding van de sancties te bespreken. Griekenland is daar nu tegen en overweegt een veto, al zou dat zware consequenties hebben.
Het leek even spannend, maar in "constructief" overleg met zijn collega's, zoals onze minister Koenders het fijntjes uitdrukte, stemde de kersverse Griekse minister uiteindelijk in met nieuwe maatregelen tegen Rusland en een verlenging van de sancties met een half jaar.
Althans, zo staat het in de Volkskrant van 29 januari 2015.
Andere bronnen spreken dat echter tegen: >> No new sanctions on Russia have been imposed. The New Greek Foreign Minister Nikos Kotzias said that a provision that would have imposed further sanctions on Russia was removed at Greece’s insistence from the proposals at the meeting. Greece also required that the communique does not directly blame Russia for the conflict in Ukraine. <<
Maar wat er nu precies besloten is en wat dat voor de verhoudingen EU - Rusland in de naaste toekomst betekent, wordt er niet bepaald helderder op.
Athene was ooit de bakermat van de democratie; misschien kan het nu een impuls geven aan de rest van Europa om het gezonde verstand te laten prevaleren boven een door Amerika en de financiële elite afgedwongen afbraakpolitiek, die niet alleen Rusland treft, maar net zo hard de Europese economie en de vrijheid van de Europeanen om over hun eigen zaken te beslissen.
Europe furious that Greece is now a Russian sanctions Veto.
Op de website van zijn partij legde Tsipras - al voor de Griekse verkiezingen - aan de Duitsers, de grootste geldschieters - uit, hoe onverantwoord de leningen aan Griekenland waren en bovendien maakt hij duidelijk, dat Griekenland nooit in staat zal zijn ze terug te betalen. Griekenland was in 2010 al failliet en de EU-leningen waren alleen bedoeld om het wrak drijvende te houden om zodoende de banken tijd en gelegenheid te geven hun oninbare vorderingen (onder regie van de EU-Commissie) te dumpen op de Duitse en Europese belastingbetalers. Dat is een eerlijke weergave van de situatie.
Dat betekent, dat alle ministers van Financiën van de overige eurolanden, ook de Nederlandse, hun parlement en de bevolking jarenlang een vals beeld hebben voorgespiegeld. Hoe vaak lazen we niet, "Met Griekenland gaat het weer beter," en de pers nam die onzin gretig over zonder daar veel vraagtekens bij te zetten.
Toevoeging, 31 januari 2015
En het lijkt met de dag interessanter te worden. De Griekse finmin zegt geen behoefte te hebben aan verdere EU-leningen - d.w.z. nog meer schulden voor Griekenland:
>> And suddenly the Eurozone is stunned, because what had until now been its greatest carrot when it comes to dealing with Greece, has become completely useless when the impoverished, insolvent nation itself says it no longer needs a bailout, seemingly blissfully unaware of the consequences. <<
en de ECB dreigt per 28 februari 2015 de geldkraan dicht te draaien. De Griekse banken gaan dan per direct failliet, maar de gevolgen daarvan voor de eurozone zelf zijn niet te overzien.
